0nci yüzyılın ortalarında Japonya’nın Minamata Kenti’nde meydana gelen cıva zehirlenmesiyle cıva ve cıva bileşikleri ile bunlara ait atıklar, küresel kamuoyunun gündemine oturmuştur. Bu sebeple, cıva kaynaklı çevre kirliliğinin küresel ölçekte önlenebilmesine ilişkin çabalara katkı sağlanması amacıyla Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) liderliğinde “Cıvaya İlişkin Minamata Sözleşmesi” hazırlanmış olup, 19 Ocak 2013 kabul edildi ve 10 Ekim 2013 tarihinde, Japonya’nın Kumamoto kentinde, ardından da 9 Ekim 2014 tarihine kadar da Birleşmiş Milletler New York Merkez Ofisi’nde ülkelere imzaya açılmıştır. Türkiye, 24 Eylül 2014 tarihinde Sözleşmeyi imzalamıştır.

Sözleşme; doğal olarak oluştuğu halde, günlük nesnelerde geniş kullanım alanlarına sahip olan ve çeşitli kaynaklardan atmosfere, toprağa ve suya salınan küresel ve her yerde bulunan bir metale dikkat çekmektedir. Yaşam döngüsü boyunca cıvalı antropojenik salımların kontrolü, Sözleşme kapsamındaki yükümlülükleri şekillendirmede önemli bir faktör olmuştur.
Minamata Sözleşmesi genel olarak, yeni cıva madenlerini yasaklamak, mevcut cıva madenlerini durdurmak, bir dizi ürün ve süreçte cıva kullanımını durdurmak ve aşamalı olarak azaltmak, havaya ve toprağa yapılan salımlar için kontrol önlemlerini ve küçük ölçekli altın madenciliğinin kayıt dışı sektörünün düzenlenmesi içermektedir. Sözleşme, cıvanın geçici olarak depolanmasına ve atık haline geldiğinde bertaraf edilmesine, cıva ile kirlenmiş alanların yanı sıra sağlık sorunlarına değinmektedir.
Minamata Sözleşmesi, cıva kullanılan, salınan ya da yayılan ürünler, prosesler ve endüstriler ve bunların cıva içeren atıkları için bazı kontrol ve azaltım tedbirleri içermektedir. Sözleşme kapsamında, taraf ülkelerin;

  • 2020 yılına kadar bazı cıva içeren ürünlerin üretim, ithalat ve ihracatını yasaklamaları ve bunlara ilişkin atıklarını etkin bir şekilde bertaraf etmeleri,
  • Kullanılan cıva miktarını ve salımlarını azaltmaya yönelik stratejiler oluşturmaları
  • Büyük endüstriyel tesislerden kaynaklanan emisyonları ve salımları azaltmak için belirli zamanlar dahilinde yeni açılacak tesislerde Mevcut En İyi Teknolojileri kullanmaları ve mevcut tesisler için ise belirli bir plan çerçevesinde emisyonlarını azaltmaları zorunlu hale getirilecektir.

http://www.mercuryconvention.org/

Minamata Sözleşmesi’nin Türkçe metnine buradan ulaşabilirsiniz.